İkili Sayı Sistemi

Günlük hayatta kullandığımız onlu sayı sistemindeki sayıların, 2 tabanında yazılmasıyla elde edilen sisteme İkili Sayı Sistemi adı verilir. Bu sistemdeki tüm sayılar, 0 ve 1 rakamlarının kullanımıyla ifade edilir. Örneğin onlu sistemdeki 45 sayısı, ikili sistemde 101101 sayısına karşılık gelir ve matematiksel olarak (45) 10 = (101101) 2 şeklinde gösterilir.

image.png

İkili Sayı Sisteminden Onlu Sayı Sistemine Dönüşüm

İkili sayı sisteminde ifade edilmiş bir sayının onlu sayı sistemine çevrilmesi için her basamak 2’nin kuvveti ile çarpılır. Çarpma işlemi en sağ basamaktan ve 20 ile başlar. Her basamak geçişinde kuvvet 1 arttırılır. Çarpımlar sonucunda elde edilen değerler toplanarak onlu sayı sistemindeki sayı elde edilir.

image.png

İşletim Sisteminin Sistem Kaynakları

Bir işletim sisteminin üç temel sistem kaynağı vardır:

• Kesme İstekleri (Interrupt Request - IRQ): Kesmeler işletim sistemlerinin genel bir parçasıdırlar. Kesme istekleri, donanımların sistem işlemcisiyle iletişim kurmalarını sağlar. Her donanımın, özel adresi vardır. Kesme istekleri, bu çerçevede, çevre birimlerinin dikkatini çekmek için kullandığı bir yöntemdir. Bilgisayarın MİB’i, çevre birimlerle olan iletişimleri başlatır ve onları yönetir. Kısacası işlemcinin, normal yürütüm sırasını değiştirmek ve gereksinim duyulan başka bir işi varsa onu yerine getirmek için kesme programları kullanılır. Kesme sürecinde kontrolü kesme programı devralır. Kesmeler; işlemcinin etkinliğini artırır, bir G/Ç işlemi yapılırken işlemcinin diğer komutları yürütmesine olanak verir ve sonradan çalıştırılmak üzere bir sürecin geçici olarak durdurulmasına sağlar.

• Doğrudan Bellek Erişimi (DMA), disk sürücüleri ve benzeri cihazların işlemciyi kullanmadan, doğrudan sistem belleğine erişmesini sağlar. Bu yöntem, aygıtların (ses kartı, ethernet kartı gibi) belleğe hızlı veri aktarımı yapmasına olanak tanır, böylece bilgisayar performansı artar. DMA, işlemcinin I/O adresleri üzerinden veri taşıma yükünü ortadan kaldırır ve veri, işlemciyi meşgul etmeden doğrudan RAM'e aktarılır. İşlemci bu sırada diğer görevleri yürütebilir. Bu mekanizma, G/Ç birimleri arasında daha verimli veri değişimlerini sağlar.

• Giriş/Çıkış Adresleri (G/Ç): MİB’in çevre aygıtları ve ses kartı, ethernet kartı gibi devre kartlarıyla iletişim kurmak ve bu aygıtları birbirinden ayırt edebilmek için kullandığı Giriş/Çıkış(Input/Output) adresleri (konumları) vardır. Bunlara, donanım adresleri veya port adresleri denir. Her kartın mikroişlemci ile haberleşmesi için farklı bir I/O adresi vardır. Kısacası, MİB’in çevresiyle iletişim kurmak için kullandığı iki temel yol vardır: bilgisayarın belleğinin adresleri ve I/O adresleridir. Öte yandan, birden fazla kartın aynı adresi kullanması durumu olursa buna G/Ç adres çakışması denir. İki kartın aynı adresi kullanması durumunda mikroişlemci tarafından gönderilen komutlar, kartlar tarafından doğru algılanmaz. Bu durumsa ya kartların çalışmamasına ya da hatalı çalışmasına neden olur.